Bericht gepubliceerd op 12/06/2021 - 12:00

Hervorming erfbelasting met ingang van 1 juli 2021

Aanpassing van het duo legaat

In de vlaamse erfbelasting bestaan drie categorieën, naargelang de verwantschap tussen de overledene en diens erfgenamen:

in rechte lijn en tussen partners
tussen broers en zussen
tussen alle anderen (of vreemden)

De tarieven in rechte lijn en tussen partners enerzijders (van 3% tot 27%) zijn vele lager dan de tarieven in beide andere categorieën, waar de eerste euro in de nalatenschap onmiddelijk onderworpen is aan 25% en waar de tarieven al snel stijgen tot een toptarief van 55%, namelijk vanaf 75.000,00 euro.

De tarieven in de zijlijn werden reeds verlaagd in 2018, door het toptarief van 65% te schrappen en door een onderste tarief van 25% in te voeren, maar de belastingsdruk voor erfgenamen in de zijlijn is nog steeds bijzonder hoog.

Het is belangrijk inzake successieplanning om eerst te zoeken naar andere oplossingen dan schenkingen. Dan kwam men snel uit bij het duo legaat. Deze testamentaire techniek heeft een dubbel opzet: enerzijds de bejegening van een goed doel naar keuze, anderzijds de begunstiging van de dierbaren.

De werking van het duo legaat

Een duolegaat houdt in essentie in dat een persoon in een testament (minstens) twee legatarissen aanduidt: enerzijds een goed doel naar keuze, anderzijds dieren (verwanten in de zijlijn of niet-verwanten). Door relatief lage tarieven in de erfbelasting dat een goed doel geniet, kan het duo legaat ervoor zorgen dat de dierbaren netto meer over houden van hun erfdeel, dan zonder een duo legaat.

De sleutel van het duo legaat zit hem niet in de lage tarieven voor het goede doel, maar in de last dat het goede doel alle erfbelasting dient te betalen, zowel diegene op haar eigen erfdeel, als diegene verschuldigd door de verwanten.

Deze last wordt niet als een bijkomend legaat beschouwd, waardoor het erfdeel van het goede doel aan de lage tarieven van goede doelen wordt belast, waardoor het goede doel nog voldoende overhoudt om de erfbelasting van de dierbaren te betalen. De last om alle erfbelasting te betalen die opgelegd wordt aan het goede doel is dus eigenlijk fiscaal neutraal.

Wijziging van de fiscale behandeling van het duo legaat

De meeste duo legaten verliezen hun gunstige fiscale uitwerking.

Het decreet voorziet dat de belastbare grondslag van de verschillende legatarissen worden herbepaald. Het bedrag dat het goede doel krijgt om de erfbelasting van de dierbaren te betalen, zal voor de berekening van de erfbelasting op het erfdeel van het goede doel niet meetellen, maar overgeheveld worden naar de belastbare grondslag van de dierbaren. Hieronder een voorbeeld.

Tante Jeanne heeft een nalatenschap van 1.000.000,00 euro, haar neef Robbe en een goede doel. Tante Jeanne stelt een duo legaat op in verhouding 55% voor Robbe en 45% voor het goede doel. Zodoende krijgt Robbe 550.000,00 euro, terwijl het goede doel 450.000,00 ontvangt. In beginsel zou de erfbelasting op deze belastbare grondslagen berekend worden, die dan geheel ten laste worden gelegd van het goede doel.

De erfbelasting voor de neef, berekend op 550.000,00 euro bedraagt 288.000,00 euro. Het marginaal tarief (= het hoogst toepasselijke belastingstarief) is bijgevolg 55%. Deze erfbelasting dienen we vervolgens te bruteren, volgens de formule: 288.000,00 / (1-0,55) = 640.000,00 euro.

De erfbelasting voor het goede doel, dat in de meeste gevallen het tarief van 0% zou verschuldigd zijn, wordt berekend door van haar legaat het gebruteerd bedrag aan erfbelasting af te trekken (= 640.000,00 euro), met ondergrens 0. Aangezien het goede doel slechts een erfdeel van 450.000,00 euro heeft, zal de belastbare grondslag van het goede doel verminderd worden met 450.000,00 euro, tot 0 euro.

Daartegenover staat dat de belastbare grondslag van het erfdeel van Robbe verhoogd wordt met 450.000,00 euro, tot 1.000.000,00 euro. Bijgevolg zal deze 1.000.000,00 euro onderworpen zijn aan de hogere tarieven tussen alle anderen, hetgeen resulteert in 535.500,00 euro erfbelasting.

Uiteindelijk zal dit duo legaat ertoe leiden dat:

Robbe (nog steeds) 550.000,00 euro zal ontvangen
Het goede doel 450.000,00 euro zal ontvangen, onder last om alle erfbelasting te voldoen, zowel op haar eigen erfdeel (0,00 euro), als op het erfdeel van Robbe (535.500,00 euro). Als het goede doel dit legaat zou aanvaarden, zou zij meer erfbelasting betalen dan het erfdeel dat zij ontvangt. Het is dus bijzonder onwaarschijnlijk dat het goede doel dit legaat zou aanvaarden.

Wat met bestaande duo legaten?

Het decreet treedt in werking op 1 juli 2021 voor alle overlijdens vanaf die datum, ongeacht wanneer men zijn testament heeft opgesteld. De talrijke wijzen waarop duo legaten in de praktijk werden opgesteld leiden ertoe dat telkens tekstueel zal moeten nagegaan worden wat het concrete gevolg is voor het duo legaat in kwestie.

In sommige testamenten heeft men een vangnet-clausule opgenomen, die voorziet dat als het duo legaat geen uitwerking vindt, de nalatenschap alsnog naar de juiste erfgenamen gaat en men niet terugvalt op het wettelijk erfrecht.

Verlaging van de tarieven voor goede doelen

De Vlaamse overheid wil met de gewijzigde fiscale behandeling van het duo legaat niet enkel het oneigenlijk gebruik van de gunsttarieven voor goede doelen een halt toeroepen, maar tegelijkertijd willen ze de tarieven in de erfbelasting én schenkbelasting voor goede doelen verlagen naar 0%.

Deze tariefverlaging is ingegeven door de compensatie voor het eventueel verlies van inkomsten voor goede doelen, ingevolge het verdwijnen van de meeste duo legaten.

Schenkbelasting tot en met 30/06/2021

Erfbelasting tot en met 30/06/2021

Schenkbelasting vanaf 01/07/2021

Erfbelasting vanaf 01/07/2021

Vlaanderen

5,5%

8,5%

Brussel

7% / 25%

Wallonië

Deze gunsttarieven gelden voor organisaties met een rechtsvorm als VZW of private stichting, dewelke rechtsvorm de meeste goede doelen hebben aangenomen.

Evenwel voor private stichtingen zal het tarief in de schenk- en erfbelasting niet verlaagd worden tot 0%, omdat het belangeloze doel van de private stichting tot private sfeer van bijvoorbeeld een familie behoort en men oneigenlijk gebruik van de private stichting als structuur in het kader van een vermogensplanning niet verder wil faciliteren en stimuleren. Bijgevolg zullen de private stichtingen onderworpen blijven aan het tarief van 8,5% in de erfbelasting en 5,5% in de schenkbelasting.

3. Invoering van de vriendenerfenis

De vriendenerfenis laat toe een dierbaar persoon (of dierbare personen), die geen verwante is (zijn) in rechte lijn of partner, te begunstigen met een efdeel van maximaal 15.000,00 euro aan dezelfde tarieven als erfgename in rechte lijn of partners, met andere woorden aan 3%.

Het betreft een belastingsvermindering in de erfbelasting waarbij het normale tarief van 25% op deze vriendenerfenis wordt verlaagd naar 3%. De maximale besparing van deze vermindering bedraagt zodoende 3.300,00 euro (22% van 15.000,00 euro).

De vermindering kan genoten worden door iedereen die begunstigd wordt bij overlijden en die zelf geen verwante is in rechte lijn of partner. Voor deze erfgenamen (in rechte lijn en tussen partners) zou de vermindering overigens geen voordeel opleveren, aangezien zij reeds het tarief van 3% genieten op de eerste 50.000,00 euro.

Het gaat dus om broers of zussen, neven of nichten, goede vrienden, buren, etc.. Wel is vereist dat ze expliciet aangeduid worden als erfgenaam en dat hen het voordeel van de vriendenerfenis wordt toegekend, hetgeen verplicht dient te gebeuren bij testament.

Het belastingsvoordeel van de vriendenerfenis is een zeer specifiek voordeel dat slechts in een welbepaalde situatie kan worden genoten, maar bovendien is het belastingvoordeel dat niet automatisch zal toegepast worden door de belastingdienst. In de aangifte nalatenschap zal toepassing van de belastingvermindering moeten worden gevraagd. Daartoe zal het aangifteformulier voor het Vlaams gewest aangepast worden.

Bron: Practicali

Meer berichten: